Di chúc miệng không hợp pháp thì chia di sản thừa kế thế nào? Trường hợp áp dụng chia tài sản thừa kế theo pháp luật.
Tóm tắt câu hỏi: Chào Luật sư! Mong Luật sư tư vấn cho tôi về vấn đề sau: mẹ chồng tôi có 3 người con, lúc gần qua đời, chỉ có con út và chồng tôi ở gần đấy, nên mẹ chồng tôi gọi 2 người lại là lập di chúc bằng miệng dặn chia đều mảnh đất và số tiền tiết kiệm của mẹ tôi thành 4 phần, cho 3 người con mỗi người 1 phần, người nào thờ cúng thì thêm một phần. Tuy nhiên, do bận việc ma chay, đám tang, em rể và chồng tôi cũng quên không ghi lại và công chứng. 49 ngày sau mẹ chồng tôi mất, bác cả lấy lý do đã chăm sóc mẹ và nhận thờ cúng đòi 3 phần đất và tiền dẫn đến anh em trong nhà tranh chấp thì giải phải giải quyết như thế nào? Cảm ơn Luật sư
Luật sư tư vấn:
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Di chúc có thể được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức miệng.
Về hình thức di chúc miệng được lập trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa do bệnh tệt hoặc cá nguyên nhân khác mà không thể lập di chúc miệng.
Bộ luật Dân sự 2005 quy định về Tính hợp pháp của di chúc miệng được xác định như sau:
“Điều 652. Di chúc hợp pháp
1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;
b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực.”
Như vậy, căn cứ theo quy định trên, di chúc của mẹ chồng bạn là di chúc miệng, thì phải có ít nhất 2 người làm chứng và ngay sau đó phải ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ và đem đi công chứng, chứng thực trong vòng 5 ngày kể từ ngày mẹ chồng bạn thể hiện ý chí cuối cùng. Theo thông tin bạn cung cấp, em rể bạn và chồng bạn vì một số lý do nên đã quên không ghi chép lại di chúc, ký tên và mang đi công chứng, chứng thực. Vì thế, di chúc miệng này là di chúc không hợp pháp theo quy định của pháp luật.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 675 Bộ luật Dân sự 2005 Về những trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:
“Điều 675. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật
1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc đều chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền nhận di sản.”
Như vậy, căn cứ theo Điểm b Khoản 1 nêu trên, do di chúc miệng không hợp pháp, nên Tòa án sẽ tiến hành chia thừa kế theo pháp luật.
