Khi nào người bị bệnh tâm thần phải chịu trách nhiệm hình sự?

Thông thường, người bị bệnh tâm thần và thực hiện hành vi phạm tội trong lúc đang mắc bệnh sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Điều này được quy định tại Điều 21 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 như sau:

“Điều 21. Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự

Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.”

Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ:

• Bệnh tâm thần không hoàn toàn làm mất khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi: Nếu người bệnh vẫn còn một phần khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi của mình, họ có thể phải chịu một phần trách nhiệm hình sự.
• Bệnh tâm thần chỉ là một phần nguyên nhân gây ra hành vi phạm tội: Nếu hành vi phạm tội còn do các yếu tố khác như động cơ cá nhân, sự tức giận, hoặc ảnh hưởng của chất kích thích gây ra, thì người bệnh có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.
• Người bệnh đã từng được chẩn đoán và điều trị bệnh tâm thần nhưng không tuân thủ phác đồ điều trị: Trong trường hợp này, người bệnh có thể bị xem là cố ý gây ra hành vi phạm tội và phải chịu trách nhiệm hình sự.

Các yếu tố quyết định trách nhiệm hình sự của người bệnh tâm thần:

• Mức độ nghiêm trọng của bệnh: Bệnh tâm thần càng nặng, khả năng ảnh hưởng đến hành vi của người bệnh càng lớn.
• Tính chất của hành vi phạm tội: Các hành vi phạm tội có tính chất nguy hiểm cao, gây hậu quả nghiêm trọng thường được xem xét kỹ lưỡng hơn.
• Kết quả giám định tâm thần: Kết quả giám định tâm thần là căn cứ quan trọng để xác định tình trạng tâm thần của người bệnh tại thời điểm phạm tội.

Để xác định rõ trách nhiệm hình sự của người bị bệnh tâm thần, cần phải tiến hành một quá trình đánh giá toàn diện, bao gồm:

• Thu thập thông tin về bệnh án: Các thông tin về bệnh án, quá trình điều trị, các loại thuốc đang sử dụng sẽ giúp đánh giá tình trạng bệnh của người bệnh.
• Phỏng vấn người bệnh và người thân: Việc phỏng vấn sẽ giúp hiểu rõ hơn về hành vi, suy nghĩ và cảm xúc của người bệnh trước, trong và sau khi phạm tội.
• Giám định tâm thần: Giám định tâm thần là một quá trình khoa học, giúp xác định tình trạng tâm thần của người bệnh tại thời điểm phạm tội và mức độ ảnh hưởng của bệnh đến hành vi của họ.

Kết luận: Việc xác định trách nhiệm hình sự của người bị bệnh tâm thần là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự đánh giá kỹ lưỡng của các chuyên gia pháp lý và y tế. Mỗi trường hợp đều có những đặc điểm riêng và cần được xem xét cụ thể.